Những sai lầm phổ biến khi thiết kế bố cục và cách khắc phục hiệu quả

Những sai lầm phổ biến trong thiết kế bố cục

1. Bố cục quá chật chội, thiếu không gian âm

Bố cục chật chội (Nguồn: E.Nath)

Một trong những sai lầm thường gặp nhất là thiết kế bố cục quá đông đúc, các yếu tố được nhồi nhét vào không gian quá nhỏ, làm mất đi không gian âm - phần không gian trống giữa các yếu tố. Khi bố cục thiếu không gian âm, thiết kế trở nên rối rắm, người xem khó tập trung và cảm thấy khó chịu. Không gian âm không chỉ giúp làm nổi bật các yếu tố quan trọng mà còn tạo ra cảm giác cân bằng và thoáng đãng cho tổng thể thiết kế.

Hãy hiểu rằng không gian âm không phải là khoảng trống bỏ phí mà là yếu tố thiết kế tích cực, giúp tăng tính thẩm mỹ và sự cân bằng cho bố cục. Bạn nên ưu tiên phân bổ hợp lý khoảng trắng giữa các yếu tố, tạo sự tách biệt rõ ràng, làm nổi bật các phần tử quan trọng, từ đó dẫn dắt người xem một cách tự nhiên qua toàn bộ thiết kế.

2. Thiết kế bố cục thiếu cân bằng và phân bố trọng lượng yếu tố không hợp lý

Bố cục thiếu cân bằng trong thiết kế (Nguồn: Zeka Design - Graphic Design)

Cân bằng trong bố cục không đơn thuần là đối xứng mà còn là phân bố “trọng lượng thị giác” sao cho tổng thể hài hòa. Nhiều thiết kế mắc lỗi khi để tất cả yếu tố tập trung về một bên hoặc phân bố không đồng đều, khiến người xem có cảm giác bị lệch lạc, mất cân đối.

Có hai loại cân bằng chính trong thiết kế bố cục: cân bằng đối xứng (symmetrical balance) tạo cảm giác ổn định, trang trọng; và cân bằng không đối xứng (asymmetrical balance) tạo nên sự năng động, linh hoạt nhưng vẫn giữ được sự hài hòa. Sai lầm phổ biến là không xác định được mục đích cân bằng nào cần áp dụng và phân bổ yếu tố chưa hợp lý.

Trước khi bắt tay vào thiết kế, bạn cần phân tích trọng lượng thị giác của từng thành phần như kích thước, màu sắc, độ đậm nhạt để cân nhắc đặt ở vị trí phù hợp. Hãy thử nghiệm nhiều bố cục khác nhau để tìm ra sự cân bằng tối ưu, đồng thời sử dụng lưới (grid) để hỗ trợ phân bổ chính xác và hiệu quả hơn.

3. Thiết kế bố cục không tạo điểm nhấn rõ ràng cho bố cục 

Bố cục cần có điểm nhấn rõ ràng (Nguồn: illustrarch - Architecture & Design)

Điểm nhấn (focal point) là nơi thu hút ánh nhìn đầu tiên và giữ chân người xem lâu nhất trên thiết kế. Thiếu điểm nhấn sẽ khiến bố cục trở nên nhàm chán, khó truyền đạt thông điệp chính. Nhiều thiết kế mắc lỗi khi mọi yếu tố có kích thước hoặc màu sắc tương đương, khiến mắt người xem không biết nên tập trung vào đâu.

Hãy áp dụng các nguyên lý tương phản về kích thước, màu sắc, độ sáng hay vị trí trong thiết kế bố cục để tạo điểm nhấn rõ ràng. Ví dụ, một tiêu đề lớn, đậm màu hơn hẳn nền sẽ giúp người xem tập trung ngay từ cái nhìn đầu tiên. Bố trí yếu tố quan trọng ở vị trí “vàng” trong bố cục (như điểm giao nhau của các đường lưới 3x3 theo quy tắc tỷ lệ vàng) cũng là cách tăng hiệu quả nhấn mạnh.

4. Thiết kế bố cục sử dụng màu sắc và font chữ không hợp lý

Sử dụng sử dụng màu sắc và font chữ hợp lý đóng vai trò quan trọng trong bố cục

Màu sắc và kiểu chữ không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đọc hiểu và cảm xúc người xem. Việc lựa chọn màu sắc quá lòe loẹt, không tương phản đủ hoặc font chữ quá nhiều kiểu, khó đọc sẽ làm rối mắt và giảm sự chuyên nghiệp của bố cục.

Màu sắc thiếu hài hòa có thể khiến bố cục mất đi sự cân bằng về thị giác, làm phân tán sự chú ý hoặc gây khó chịu. Font chữ không phù hợp, quá nhiều kiểu chữ hay kích thước chênh lệch không hợp lý cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm người đọc và hiệu quả truyền đạt thông điệp.

Hãy xây dựng bảng màu (color palette) thống nhất, ưu tiên các màu bổ trợ nhau và có sự tương phản đủ để tăng tính dễ đọc trong thiết kế bố cục. Chọn font chữ phù hợp với tính chất nội dung, không dùng quá 2-3 kiểu font trong một thiết kế, và đảm bảo kích thước chữ đủ lớn, rõ ràng trên mọi thiết bị hay nền tảng.

5. Thiết kế bố cục thiếu liên kết và sự nhất quán giữa các yếu tố trong bố cục 

Bố cục thiết liên kết sẽ khiến thiết kế bị rời rạc

Một thiết kế bố cục thiếu sự liên kết (alignment) và đồng nhất giữa các thành phần sẽ gây cảm giác rời rạc, làm giảm tính chuyên nghiệp và khả năng truyền tải thông điệp. Việc đặt các yếu tố tùy tiện, không căn chỉnh thẳng hàng hoặc không theo quy tắc rõ ràng khiến thiết kế mất đi sự gắn kết.

Để khắc phục lỗi thiết kế bố cục này, hãy sử dụng các hệ thống lưới (grid system) và các nguyên tắc căn chỉnh để đảm bảo mọi yếu tố đều được liên kết với nhau một cách có hệ thống. Điều này không chỉ giúp thiết kế gọn gàng mà còn tạo ra trải nghiệm dễ chịu và mạch lạc cho người xem. Đồng thời, duy trì sự nhất quán về màu sắc, font chữ, khoảng cách và phong cách thiết kế trong toàn bộ sản phẩm để tăng cường nhận diện và thẩm mỹ.

Cách khắc phục hiệu quả các lỗi khi thiết kế bố cục

1. Sử dụng lưới bố cục (Layout Grid) để định hình thiết kế bố cục

Lưới bố cục trong thiết kế (Nguồn: Nico Gama)

Một trong những phương pháp cơ bản nhưng mang lại hiệu quả vượt trội trong thiết kế bố cục chính là sử dụng lưới bố cục. Hệ thống lưới không chỉ giúp chia nhỏ khung hình, sắp xếp các yếu tố trực quan cân đối mà còn mang lại sự logic, mạch lạc cho toàn bộ sản phẩm. Nhờ lưới, bạn dễ dàng căn chỉnh, đảm bảo từng chi tiết không bị lệch lạc và bố cục luôn hài hòa. Đây cũng là nền tảng để thiết kế của bạn chuyên nghiệp và nhất quán trên mọi nền tảng hiển thị.

2. Tận dụng nguyên tắc thị giác trong thiết kế bố cục để dẫn dắt ánh nhìn của người xem

Tận dụng nguyên tắc thị giác trong bố cục (Nguồn: Miro Medium)

Trong thiết kế, việc hiểu rõ cách mắt người di chuyển là yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của thiết kế bố cục. Thông thường, người xem sẽ quét nội dung theo các hướng như chữ F hoặc chữ Z. Nếu biết tận dụng nguyên tắc này, bạn có thể sắp xếp các yếu tố chính ở những vị trí “vàng” để tạo luồng chuyển động tự nhiên, giúp họ tiếp nhận thông điệp dễ dàng hơn. Bố cục lúc này không chỉ đẹp mắt mà còn có khả năng dẫn dắt và kể câu chuyện trực quan một cách mạch lạc.

3. Đặt mình vào vị trí người xem để đánh giá thiết kế bố cục một cách khách quan

Cần biết đặt mình vào vị trí người xem để cân đối thiết kế bố cục (Nguồn: Medallia)

Bí quyết để kiểm tra xem bố cục của bạn có thực sự hiệu quả hay không chính là thử nhìn nhận từ góc độ người xem. Hãy tự hỏi: “Người đọc sẽ tập trung vào đâu trước tiên? Liệu thông điệp có dễ hiểu chỉ trong vài giây đầu không?”. Nếu câu trả lời là không, bạn nên cân nhắc tinh giản yếu tố hoặc điều chỉnh vị trí để thiết kế bố cục rõ ràng hơn. Một thiết kế tốt phải giúp người xem nhanh chóng hiểu thông điệp, không bị phân tán bởi quá nhiều chi tiết thừa.

4. Luyện tập thường xuyên và tham khảo các mẫu thiết kế bố cục chuyên nghiệp

Cần luyện tập thường xuyên và tham khảo các mẫu bố cục chuyên nghiệp (Nguồn: alislayer1)

Thiết kế bố cục không phải là kỹ năng có thể nắm vững trong một sớm một chiều, mà cần quá trình rèn luyện liên tục. Bạn nên thường xuyên quan sát các thiết kế chuyên nghiệp, phân tích vì sao chúng có bố cục dễ nhìn và hiệu quả, rồi thử áp dụng lại trên sản phẩm của mình. Qua thời gian, kỹ năng xử lý bố cục của bạn sẽ trở nên thuần thục hơn, giúp sáng tạo ra những thiết kế vừa đẹp mắt vừa truyền tải thông điệp một cách thuyết phục.

Kết luận 

Như vậy, để thiết kế bố cục hiệu quả, bạn cần tránh những sai lầm phổ biến như bố cục quá chật chội, thiếu cân bằng, không tạo điểm nhấn rõ ràng, sử dụng màu sắc và font chữ không hợp lý, cũng như thiếu sự liên kết và nhất quán trong thiết kế. Việc nhận diện và khắc phục những lỗi này sẽ giúp bạn tạo ra những sản phẩm thiết kế chuyên nghiệp, thẩm mỹ và hiệu quả trong việc truyền tải thông điệp.

Để thực sự nắm vững các nguyên lý và kỹ thuật thiết kế bố cục chuyên sâu, khóa học Thiết kế chuyên sâu của colorME chính là lựa chọn hoàn hảo dành cho bạn. Với phương pháp đào tạo bài bản, bạn sẽ nhanh chóng nâng cao tay nghề, tự tin áp dụng bố cục hiệu quả vào các dự án thực tế, góp phần phát triển sự nghiệp thiết kế đồ họa bền vững.